با توجه به بروز مشکلات شدید در رفتار خوردن مشخص می‌شود که شامل دو نوع تشخیص بالینی رایج پرخوری عصبی و کم خوری عصبی (یا بی اشتهایی عصبی) می باشد. در واقع، اختلال خوردن (Binge Eating Disorder= BED) نوعی اختلال در رفتارخوردن است که بیشتر مبتلایان را زنان تشکیل می‌دهند (1).
اختلالات خوردن به طیف وسیعی از شرایطی گفته می‌شود که شامل عادات غذایی غیرطبیعی و یا مختل شده می‌باشند. این اختلالات به طور کلی از وسواس غذایی، وزن بدن و یا شکل بدن ناشی می‌شود و اغلب به پیامدهای جدی منجر می‌شود. در برخی موارد اختلالات خوردن ممکن است منجر به مرگ فرد شوند.
افراد مبتلا به انواع اختلالات خوردن ممکن است علائم متفاوتی داشته باشند. با این حال اغلب این علائم شامل محدودیت‌های شدید غذا، پرخوری و یا رفتارهای نامناسب دفع غذا همچون بالا آوردن و یا ورزش بیش از حد می‌شود.
با این وجود که هر فردی با هر جنسیتی در هر برهه‌ای از زندگی خود ممکن است به انواع اختلالات خوردن مبتلا شود اما گزارش‌ها نشان می‌دهد که سهم بیشتر این اختلالات را نوجوانان و زنان جوان تشکیل می‌دهند. در حقیقت چیزی حدود 13 درصد نوجوانان ممکن است نوعی از این اختلالات را تا سن 20 سالگی خود تجربه کنند
چه کسی در معرض خطر این بیماری است؟
برخلاف تصور عامه، اختلالات خوردن تنها روی دختران جوان تأثیر نمی‌گذارد. همه جنسیت‌ها، سنین، نژادها، قومیت‌ها در هروضعیت اقتصادی – اجتماعی که باشند درمعرض خطر این بیماری هستند. با این حال، زنان بیشتر در معرض خطر اختلال خوردن هستند. اما اختلال درخوردن، در مردان کمتر دیده می‌شود. چون مردان مبتلا، بیماری خود را معمولاً بروز نمی‌دهند درخواست کمک نمی‌کنند. علاوه بر این، شکل اختلال در مردان متفاوت است.
اختلالات خوردن حتی در کودکان 6 ساله و همچنین افراد مسن و سالمند دیده شده است. در جمعیت ذکر شده اختلال خوردن شکل‌های مختلفی دارد. بعضی از آنها حتی برای متخصصان ناشناخته است. براساس فرضیه‌‌ای، تبعیض و ظلم در بین جمعیت دوجنسیتی بیشتر است وهمین امر باعث افزایش انواع اختلالات ازجمله اختلال خوردن دراین گروه از افراد می‌شود. اگرچه از نظر علمی هنوز تایید نشده است
اختلالات خوردن انواع و درمان اختلالات خوردن
1. هرزه خواری
ختلال هرزه‌خوری یا پیکا، نوع دیگری از انواع اختلالات خوردن است که اخیرا توسط انجمن روانشناسی آمریکا (DSM) شناخته شده است. افراد مبتلا به هرزه‌خواری اغلب میل به خوردن مواد غیرخوراکی مانند یخ، خاک، گچ، صابون، کاغذ، مو، پارچه، پشم، سنگریزه و یا مواد شوینده دارند.
هرزه خواری حداقل در یک دوره 1 ماهه به طول می‌انجامد. الگوی خوردن این افراد متناسب با سن رشدی آنها نیست و با رسوم طبیعی و پذیرفته شده فرهنگ آنها مغایر است. این افراد معمولا به بیماری‌های روده، عفونت‌های گوناگون و مسمومیت مبتلا می‌شوند.
2. اختلال نشخوار
در اختلال نشخوار بیمار غذا را مکررا بالا می‌آورد. غذای بالا آورده شده دوباره توسط فرد جویده و خورده می‌شود یا بیرون ریخته می‌شود. این شرایط حداقل باید 1 ماه ادامه پیدا کند تا تشخیص داده شود. باید توجه داشت این بالا آوردن غذا به دلیل یک بیماری طبی دیگر رخ نداده باشد. این اختلال در صورتی که در بزرگسالی هم ادامه داشته باشد ممکن است از نواقص هوشی نشأت گرفته باشد. شروع اختلال نشخوار ممکن است از شیرخوارگی، کودکی، نوجوانی یا بزرگسالی باشد. باید توجه کنید نشخوار در نوزادی طبیعی بوده و اختلال نشخوار در کودکان باید با تشخیص متخصص صورت بگیرد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اختلال نشخوار در کودکان کلیک کنید.
3. اختلال مصرف غذای اجتنابی، محدود کننده
اختلال محدود کننده در کودکان یکی از انواع اختلالات خوردن است که با نشانه‌هایی همچون خوددادری کردن از خوردن و یا محدود شدن مصرف غذا همراه است که با کوتاهی والدین و مراقبین در پرداختن به نیازهای تغذیه‌ای مرتبط است. این افراد به صورت آشکار تمایلی به خوردن غذا ندارند. ممکن است نگران عواقب خوردن غذا و یا به طور کلی خصوصیات آن غذا باشند. عموما این اختلال از شیرخوارگی یا کودکی شروع شده و ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد. نشانه‌های این اختلال افت شدیدی را در رشد جسمانی و همچنین ایجاد مشکلات اجتماعی را موجب می‌شود. همچنین این افراد به شدت وزن خود را از دست می‌دهند و دچار سوء تغذیه قابل توجه می‌شوند.
4. یا آنورکسیا بی اشتهایی عصبی
بیاشتهایی عصبی یا آنورکسیا، نوعی اختلال خوردن است که در آن فرد از حفظ حداقل وزن طبیعی خودداری می‌کند، همچنین شدیداً از افزایش وزن واهمه دارند و در مورد شکل بدن خود برداشت‌های اشتباه دارد. در واقع وجه مشخصه‌ی بی اشتهایی عصبی، این رفتارها است:
رفتار ارادی و هدفمند جهت از دست دادن وزن، کاهش وزن؛
اشتغال ذهنی به وزن بدن و غذا.
الگوهای خاص و عجیب غذایی؛
ترس شدید از افزایش وزن؛
اختلال تصویر بدن؛
قطع قاعدگی (آمنوره)؛
پیامدهای پزشکی اختلال خوردن (بی اشتهایی عصبی)
مهمترین پیامد اختلال کم خوری عصبی در زنان قطع قاعدگی است. از دیگر پیامدهای آن می‌توان به خشکی پوست، شکنندگی پوست، حساسیت نسبت به سرما و یا تحمل نکردن سرماست. روییدن موهای نرم و نازک روی دست و پا یا کونه‌ها نیز رایج است. بروز مشکلات قلبی- عروقی، فشارخون پایین مزمن یا کاهش ضربان قلب نیز جزو پیامدهای پزشکی این اختلال محسوب می شود
5. پر اشتهایی عصبی از انواع اختلالات خوردن
الگوی خوردن در افراد مبتلا به اختلال پر اشتهایی عصبی در زمان مشخصی از روز است؛ مثلا هر 2 ساعت یک بار دست به پرخوری بارزی می‌زنند. این افراد احساس ناتوانی شدیدی در کنترل خود در برابر غذا خوردن دارند؛ به این صورت که در کنترل خود برای توقف غذا خوردن یا حجم و نوع غذا ناتوان هستند. افراد مبتلا به پرخوری عصبی معمولا وزن زیادی اضافه نمی‌کنند چرا که ورزش‌های سنگین انجام می‌دهند و یا مکررا دست به رفتارهای جبرانی می‌زنند.
پیامدهای پزشکی اختلال خوردن (پرخوری عصبی)
بزرگ شدن غدد بزاقی به علا استفراغ مکرر؛
احتمال آسیب دیدن مینای دندان و پارگی مری به علت استفراغ مکرر؛
بی‌تعادلی الکترولیکی (عدم توازن مایعات بدن، سدیم و پتاسیم) که موجب بیماری‌های قلبی، ناراحتی کلیوی و تشنج می‌شود.
بروز مشکلات روده‌ای به علت مصرف بی‌رویه میلین‌ها؛
رفتارهای جبرانی شامل تلاش برای تخلیه معده از راه استفراغ کردن و یا خوردن داروهای مسهل می‌شود. پرخوری و رفتار جبرانی معمولا 1 بار در هفته و به مدت بیش از 3 ماه ادامه می‌یابد. استفراغ کردن زیاد و خوردن مسهل تعادل الکترولیت پتاسیم را در بدن مختل می‌کند و منجر به بروز مشکلاتی نظیر از دست رفتن آب بدن، بی‌نظمی ضربان قلب و عفونت‌های ادراری می‌شود. برای اطلاع بیشتر درباره بیماری پرخوری عصبی کلیک کنید..
7. اختلال شب خوری
یکی دیگر از اختلالات خوردن که موجب اضافه وزن شدید می‌شود، اختلال شب خوری است که در آن فرد قبل خواب یا بلافاصله بعد از تلاش برای خوابیدن در نیمه‌های شب شروع به غذا خوردن با حجم زیاد می‌کند. این درحالی است که ممکن است در وعده‌های دیگر غذایی تمایلی به غذا خوردن نداشته‌باشند. این اختلال معمولا با اختلالات دیگر مانند افسردگی و اختلالات خواب بروز پیدا می‌کند. فرد مبتلا همواره در حال تلاش برای لاغر کردن است و مدام در تلاش برای حفظ رژیم لاغری خود شکست می‌خورد. برای اطلاع بیشتر از علائم و راه‌های مقابله با اختلال شب خوری کلیک کنید.
پیامدهای جسمانی و روانی اختلالات خوردن
افراد مبتلا به بیاشتهایی عصبی اغلب ناخن‌ها و پوست خشک، نازک و شکننده‌ای دارند و بر صورت، بازوها، پشت، گردن و پاهای آنها موهایی به صورت کرک شروع به رویش می‌کند. پوست این بیماران معمولا پریده و سرد و کبود است. بیشتر مبتلایان به بیاشتهایی عصبی دچار پوکی استخوان می‌شوند و به همین دلیل اغلب خیلی سریع استخوان‌هایشان می‌شکند. آنها همیشه احساس ضعف و خستگی و سر گیجه دارند و از کمبود ویتامین بدن رنج می‌برند. احتمال مرگ به دلیل بی‌نظمی‌های ضربان قلب در این بیمارن وجود دارد.
از آسیب‌های روانی پرخوری عصبی این است که معمولا افراد مبتلا به آن از این که در جمع غذا بخورند خجالت می‌کشند؛ چرا که بسیار سریع و در حجم زیاد غذا می‌خورند. در این گونه بیماران سوءمصرف مواد و اعتیاد به الکل نیز دیده می‌شود. برخی از افراد مبتلا به اختلالات خوردن سابقه ابتلا به اختلالات شخصیت مانند شخصیت دوری‌گزین، کمال‌گرا و یا مردم گریزی و یا سابقه خودکشی داشته‌اند.
عوامل خطر ساز برای ابتلا به اختلالات تغذیه و خوردن
در سال‌های اخیر، با پی بردن به نقش خلق منفی به عنوان یکی از عوامل مؤثر در بروز این اختلال، تحقیقات زیادی در حوزه هیجان و تنظیم هیجانی در حوزه اختلالات خوردن صورت گرفت. محققین بر این باورند که افراد مبتلا به اختلالات خوردن در تنظیم هیجانات خود با مشکلاتی روبرو هستازم ند و مهارت‌های لازم برای مقابله با هیجانات منفی را ندارند و خوردن راهکاری است که به وسیله آن می‌توانند برای مدتی هر چند کوتاه از این احساسات ناخوشایند فاصله بگیرند
عوامل محیطی
اختلالاتی که در دوران شیرخوارگی یا نوزادی بروز پیدا می‌کند می‌تواند به دلیل غفلت، سرزنش، عدم نظارت و سرپرستی والدین رخ دهد. همچنین موقعیت‌های پر استرس و مسائل ارتباطی والدین و کودکان (فرزندان) می‌تواند موجب بروز و تشدید این اختلالات شوند. سوء رفتارهای جسمی و جنسی نیز از عوامل بروز اختلالات تغذیه ای است. در برخی فرهنگ‌ها لاغری نوعی ارزش محسوب می‌شود که باعث تشدید علائم در فرد و پایدار شدن آن می‌شود.
ابتلا به اختلالات روانی از علل اختلالات خوردن
اضطراب، افسردگی، اختلالات طیف اوتیسم و وسواس زمینه ابتلا به اختلالات خوردن را فراهم می‌کند و یا موجب تشدید آنها می‌شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه علل ابتلا به اختلالات روانی کلیک کنید.
عوامل ژنتیکی
بیماری‌های گوارشی، بازگشت معدی-مروی، استفراغ و دیگر مشکلات طبی می‌تواند عامل زمینه ساز برای ابتلا به اختلالات خوردن باشد. سابقه ابتلا در اعضای خانوادگی درجه یک بیمار در ابتلا به بی اشتهایی و پر اشتهایی عصبی تاثیر گذار است. همچنین چاقی دوران کودکی و نوجوانی می‌تواند از عوامل زمینه ساز ابتلا به اختلالات خوردن باشد.
درمان اختلالات خوردن
چند راهنمایی برای درمان اختلال خوردن:
رویکرد مراقبت قدم به قدم: شروع درمان از پایین‌ترین حدمراقبت شروع می‌شود و قدم قدم پیش می‌رود تا به بهبودی کامل برسد.
کمک به خود: برخی ازافراد مبتلا به بولیما اعصاب و اختلال خوردن زیاد ممكن است براساس اصول درمان شناختی-رفتاری (CBT) با كمك کردن به خودشان، بدون کمک دیگران درمان شوند. هر کسی می‌تواند ازطریق یک کتابچه راهنما یا جستجو در‌‌اینترنت اطلاعات زیادی درمورد اختلال کسب کند و مهارت‌هایی برای غلبه بران ومدیریت آن بدست آورد. البته این روش برای اختلال بیاشتهایی عصبی توصیه نمی‌شود.
درمان براساس رفتار درمانی شناختی (CBT): رفتار درمانی شناختی نوعی روش روان‌درمانی است که تمرکزش بر تأثیر باورها، تفکرات و نگرش‌های فرد بر احساسات و رفتارهای اوست. هدف از رفتار درمانی شناختی این است که به شما آموزش دهد چگونه در طول زندگی‌تان فعالانه با مشکلات یا اتفاقات مختلف مواجه شوید و آنها را پشت سر بگذارید.
درمان مبتنی بر خانواده(FBT) : این بهترین روش درمانی برای کودکان و نوجوانان است. در اصل، خانواده بخش مهمی از تیم درمان است. والدین معمولاً غداهایی استقبال می‌کنند كه به جوان اجازه می‌دهد در محیط خانه رشد کرده و رفتار بهتری داشته باشد.
درمان هفتگی سرپایی: این روش درمانی، برای کسانی مفید است که به درمان دسترسی دارند و به طورمعمول شامل تیمی‌از متخصصان مانند، یک درمانگر، یک متخصص تغذیه و یک پزشک معالج است. از دیگر روش‌های سرپایی موفق بزرگسالان می‌توان به، رفتاردرمانی براساس گفتگو و روان درمانی بین فردی اشاره کرد. درمان ترمیم شناختی یک درمان نسبتاً جدید است که برای بی اشتهایی عصبی استفاده می‌شود. درمان فشرده: برای افرادی که نیاز به مراقبت بیشتری دارند، درمان در چندین سطح انجام می‌شود، از جمله سرپایی، بستری شدن به مدت کوتاه، در نهایت بستری شدن کامل. دراین روش، یک تیم متشکل از متخصصین چند رشته با هم روی بیمار کار می‌کنند