از مسائل با اهمیت تعلیم و تربیت مسأله دزدی درکودکان است که برای بسیاری ازاولیاء و معلمان مشکل ساز و بحث برانگیز می باشد و توجه ارگان‌های تربیتی گوناگون و نیز دستگاه قضایی هر جامعه‌ای را به خود جلب کرده است.
دلایل مختلف با توجه به سنین متفاوت در کودکان وجود دارد . در سنین کودکی به علت ندانستن مفهوم دزدی بدین‌گونه که اگر پول یا چیزی را بدون پرداخت هزینه بردارند دزدی محسوب می‌شود ، دست به انجام این کار می‌زنند .
در سنین بالاتر ونیز نوجوانان با اینکه به درک کامل مفهوم دزدی رسیده اند اما بخاطر جذابیت و هیجان این کار، یا به علت اینکه دوستانشان این کار را می‌کنند، ممکن است دست به دزدی بزنند. بعضی از نوجوانان از سر شورش و یاغیگری این کار را می‌کنند.
در بعضی موارد متاسفانه کودکان و نوجوانان به دلیل تامین مالی اعتیاد خود دست به دزدی می‌زنند. دلیل دزدی هرچه باشد ، والدین باید ریشه‌یابی کنند و مشکلات را از پایه حل نمایند.
دلایل دزدی کودکان چیست؟
دزدی در کودکان وبزرگسالان منشأ یکسانی ندارد و انگیزه ها و موجبات و علل گوناگونی برای هر گروه دارد. برخی کودکان به علت عصبانیت یا جلب توجه دست به دزدی می زنند، برخی دیگر بخاطر خشونت فیزیکی و روانی که بر آنها وارد می شود ، دزدی می کنند و این عمل آنها نشانه فریاد درخواست کمک است. در کل رفتار کودکان انعکاسی از استرس در خانه ، مدرسه یا در کنار دوستان است .
توجه به اصل لذت بردن در تملک و تصاحب آن چیزی است که مورد علاقه فرد است و از راه های ساده و ممکن از نظر او بدست نمی آید. منشأ آن از دید دیگر، می تواند محرومیتی ساده از نوع محرومیت غذا، بستنی و شکلاتی باشد که می تواند او را به دزدی وا دارد. محرومیت های دوران کودکی و عدم احساس ارضا و اشباع نقشی اساسی در این امر دارد.
علت‌های مادی
بعضی از کودکان به این جهت که از لحاظ مادی در کمبود به سر می‌برند هستند و نیازهای اولیه آنها در حد مناسبی نیست، دست به دزدی می‌زنند. وقتی کودک با مسائلی مثلا غذای ناکافی، لباس نامناسب، فقدان پول توجیبی و اسباب بازی و در حالت کلی عدم تامین نیازهای مادی از طریق خانواده روبرو می‌شود از طریق دزدی آنها را جبران می‌کند.
علل اجتماعی دزدی کودکان
والدین نخستین الگو و سرمشق کودک هستند و اگر آنان دزدی کنند و یا به شوخی درباره آن صحبت نمایند ، کودک آن را می آموزد.همچنین کودک سرقت را از دوستان، همبازی ها و همسایگان خود می آموزد.
از علل هایی که گرایش کودک را به دزدی تشدید می کند ، ضعف مذهبی، سقوط ارزش های اخلاقی، محیط اجتماعی نابسامان، عدم کنترل رفتار کودک، قحطی، بحران های حاصل از جنگ، زلزله و آتشفشان، زندگی در محل های جرم زا، مهاجرت، اعتیاد والدین، میل به خود نمایی و جدایی از پدر و مادر است.
مسأله دزدی کودکان از مسائل مهم تعلیم و تربیت است. دزدی کودک و برخورد با آن برای بسیاری از خانواده ها و مدرسه ها مسأله ساز و بحث انگیز است و توجه نهادهای تربیتی گوناگون و نیز دستگاه قضایی هر جامعه ای را به خود جلب کرده است.
دزدی کودکان به دلایل اجتماعی
علل روانی دزدی کودکان
- یکی از علل دزدی در کودکان عدم موفقیت و مورد نامهربانی و بی‌اهمیت قرارگرفتن از طرف خانواده‌ها است که کودکان برای جلب نظر اولیاء و دیگران اقدام به کار نادرست مانند دزدی می‌کند که این امر نوعی واکنش در برابر این فقدان هاست.این موضوع اکثرا در فرزندان میانی و خانواده هایی که پرجمعیت هستند دیده می شود که فرصتی برای ابراز علاقه نداشته‌اند و کودک محبت کافی دریافت نمی‌کند .
- تقلید از الگوها و نمونه هایی که از طریق رسانه ها دیده یا شنیده است موجب دزدی کودک می‌شود.
- رفع اضطراب روانی و یا نوعی اعتراض و نشان دادن عصیان و طغیان خود و توانایی خویش می‌باشد.
علل عاطفی
- محروم کردن از محبت و نوازش که موجب استرس می‌شود و دزدی کودک سبب سکون او می‌شود.
- عدم احساس امنیت به منظور خشونتی که درباره‌اش اتفاق می‌افتد.
- انتقام از والدین یا دیگران به هر علتی که باشد.
با دزدی کودکان چه باید بکنیم؟
مفهوم مالکیت را به کودک آموزش دهیم. به کودک بیاموزیم که چیزهایی را که برای اوست از چیزهایی که متعلق او نیست، تمیز دهد.مناسب‌ترین برخورد با دزدی کودکان، برداشتن قدم‌های حساب شده برای آموزش صداقت و درست کردن این رفتار ناشایست است . عکس العمل زیاد از حد در برابر دزدی و همچنین گذشتن از آن به سادگی هر دو نامناسب است پس باید رفتار صحیحی در این مواقع داشته باشیم.
- برای بررسی لوازم شخصی کودک از او اجازه بگیرید تا او نیز بدون اجازه به لوازم شخصی شما دست نزند.با این کار می توان احساس مثبت داشتن حریم شخصی را به کودک انتقال داد.
- زمانی که والدین مشاهده کردند که کودک چیزی را برداشته است، نباید عکس العمل زیاد نشان دهند و باید رفتاری متناسب و سنجیده از خود نشان دهند. در این لحظه باید آرامش خود را حفظ کرده و روشی منطقی اتخاذ کنند ، در غیر این صورت باعث احساس گناه و دلخوری در خود والدین می شود و از طرف دیگر عزت نفس کودک را نیز به خطر می‌اندازد.
- بدترین روش برخورد با کودک در مواجهه با دزدی او ، اعتراف خواستن از کودک و تهمت زدن به او در نزد دیگران است. زیرا با این گونه روش ها به ندرت می توان به ریشه اصلی و علت بنیادی مشکل پی برد.
- والدین باید شرایط زندگی کودک را مورد بررسی قرار دهند و در مواردی از کمک متخصصان استفاده کنند. پس از روشن شدن علت ، می توان به کودک کمک بیشتری در این زمینه نمود.
- اگر بچه برای پرداخت آنچه که برداشته است، پولی نداشت؛ والدین می توانند به او قرض دهند و از پول ماهیانه او کم کنند یا باید کاری در خانه انجام دهد تا پولی برای پرداخت آن به دست آورد
- شاید انگیزه فرزندتان از برداشتن لباس، زینت آلات، ماشین های برقی و مانند این بوده که شبیه دیگر همسالانش شود. کودکی که در کنار همسالانی با امکانات زیاد رشد می کند، شاید سعی کند ظاهر وسایلی مانند آنان داشته باشد. پس سعی کنید مدرسه و دوستانی برایش انتخاب کنید که از لحاظ اقتصادی هم سطح شما باشند.
- بسیاری از خانواده ها با امکانات مالی کم هستند که کودکانشان سرشار از شادی، عزت نفس و رفتارهای صحیح اجتماعی هستند. زیرا این خانواده ها با اصلاح روش های اخلاقی و زندگی، ایجاد محیط امن و شاد و نشان دادن توجه و ارائه نوازش های مثبت در موقعیت های مناسب، ذکر خصوصیات و کفایت های جسمی، فکری و اخلاقی و تشویق آنان به ورزش، هنر، همکاری و دلسوزی در منزل و داشتن دلبستگی عمیق خانوادگی الگوهای رفتاری فرزندشان را اصلاح می کنند و تنها به روش های مادی بسنده نمی کنند.
- والدین باید بدانند بچه هایشان در چه وضعیتی هستند اما نباید به صورت مداوم کیف و وسایل شخصی کودک را بگردید زیرا این کار موجب ایجاد حس عدم اعتماد در کودکان می شود.
- علت دزدی بچه ها این است که چون چیزی را می بینند، می خواهند آن را داشته باشند و از عواقب رفتارشان اطلاعی ندارند. به نیازهای فرزندتان به پول توجه کنید و ببینید آیا پول توجیبی او به اندازه نیازهای اصلی او هست و کافی است یا باید هماهنگی بیشتری ایجاد کرد.
دليل اصلي دزدي هرچه باشد، اگر دزدي تبديل به عادت کودک يا نوجوانتان شده است، حتماً با پزشک يا روان شناس مشاوره کنيد و دليل اين رفتار را بيابيد.