علائم بیش فعالی:
علایم بیش فعالی معمولا خود را به صورت نشانه های بالینی نشان می دهد که عبارتند از:
1. کودکان دچار بیش فعالی، به جزییات توجه نمی کنند اشتباهات و بی دقتی های زیادی دارند، مثلا: در درس دیکته یا سوال های دو قسمتی، فرآیند جمع و تفریق و جا گذاشتن مکرر وسایل مکرر وسایل در مدرسه.
2.کودکان دارای بیش فعالی ، قادر نیستند که به صورت مستمر بر روی یک فعالیت تمرکز کنند، مثلا هنگام انجام تکالیفشان، مدام از این شاخه به آن شاخه می پرند.
3.وقتی صدایشان می زنند، هیچ واکنشی نشان نمی دهند.
نکته مهم در مورد این کودکان این مطلب است که والدین فکرمی کنند که کودکان در حال لجبازی هستند اما در حقیقت این کودکان صدای والدین را نمی شنوند که بخواهند پاسخ دهند یا به صحبت های پدر ومادرشان گوش فرا دهند.
4.از فعالیت هایی که نیاز به تلاش ذهنی دارند، خودداری می کنند، مثلا از درس خواندن به هرنحوی گریزان هستند.
5.هنگامی که فعالیتی را انجام می دهند که از آن لذت می برند، ممکن است ساعت ها بنشینند وحتی اگر بمب هم در کنارشان منفجر شود، متوجه نمی شوند.
6.همیشه وسایل ضروری مورد نیازشان مانند مداد، جوراب و… را گم می کنند.
7.حرکت های محیطی مداوم حواسشان را پرت می کند، مثلا به صحبت های اطرافیان یا باز وبسته شدن در وپنجره توجه می کنند.
8.دائم در حال جنب وجوش وحرکت کردن هستند،از شکایت های مداوم مادران کودک بیش فعال این مطلب است که مادر می گوید:”کودک او آرام و قرار ندارد وخیلی پر استرس است.”
9.حتی هنگام تفریح هم آرام و قرار ندارند و مدام در حال حرکت و جنب وجوش هستند، به طوری که اطرافیان را شاکی می کنند.
10.به طور مداوم در حال صحبت می کنند.
11.نمی توانند نوبت را رعایت کنند، مثلا دائما از صف بیرون می زنند وصبر وتحملشان بسیار کم است.
12.در کارهای دیگران دخالت می کنند.
باورهای غلط
- کودکان بیش فعال نیاز به انضباط بیشتری دارند
- کودکان بیش فعال نیاز به تقویت اراده دارند
- همه کودکان بیش فعال بسیار پر جنب و جوش هستند
تمام کودکان بیش فعال غیر قابل کنترل نیستند. از نظر علمی بیش فعالی به سه دسته عمده تقسیم بندی می شود.
در نوع اول کودکان اغلب در تمرکز مشکل دارند، به راحتی حواسشان پرت می شود. در نوع دوم که نوع تکانشی است در این نوع کودکان به شدت پرجنب و جوش و غیرقابل کنترل هستند، زیاد صحبت می کنند، نمیتواند در صف برای نوبت خود منتظر بمانند و در بازی همیشه باعث اختلال می شوند.
نوع ترکیبی که هر دو نوع علائم را با هم دارند و شایع تر از دو نوع اول است.
دختران بیش تر پسران به بیش فعالی مبتلا می شود
طبق تحقیقات انجام شده در پسران بیش از دوبرابر دخران بیش فعالی به ویژه در سنین 4 تا 17 سال تشخیص داده شده است.
در دختران بیش فعالی از نوع بی توجهی شایعتر بوده و به همین دلیل با رویا پردازی که در این سنین شایع است اشتباه گرفته می شود و در نتیجه با تاخیر تشخیص داده می شود.
دلایل بیش فعالی:
علت به وجود آمدن بیش فعالی احتمالا ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است. احتمالا این کودکان در بخش های مربوط به توجه و تمرکز در مغز دچار نقس جزئی هستند. از عواملی که می توانند در بروز این اختلال موثر باشند سیگار کشیدن و یا مصرف الکل در دوران بار داری توسط مادر است.
حتی استنشاق تحمیلی دود سیگار توسط مادر باردار، باعث اختلال در رفتار کودک می شود. استرس مادر هم با این موضوع ارتباط دارد. تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده باینگر این است که این اختلال معمولا در خویشاوندان نزدیکاین افراد هم وجود دارد.
مسمومیت ناشی از سرب حاصل از دود اتومبیل و آلودگی هوا، غذاهای محتوی مواد افزودنی مثل شیرین کننده های مصنوعی و یا رنگ دهنده های خوراکی، مواد جلوگیری کننده از فاسد شدن غذا که در بعضی از غذاهای آماده وجود دارد، نیز در ایجاد این اختلال سهیم هستند.
در صورت بی توجهی به کودکان بیش فعال و معالجه نشدن آنها احتمال اینکه این افراد در آینده به افسردگی مبتلا شوند و یا در نوجوانی رفتارهای ضد اجتماعی و گاه بزهکارانه داشته باشند زیاد است. بنابراین به والدین توصیه می شود که حتما در دوران کودکی برای معالجه فرزند خود اقدام کنند. این بیماری دردوران مدرسه بیشتر مشکل آفرین می شود زیرا کودک تمرکز کافی برای گوش دادن به درس ندارد و مدام برای بیرون رفتن از کلاس اجازه می خواهد. این بچه ها نمی توانند آرام روی صندلی بنشینند، معمولا پرحرف هستند و مدام سر کلاس با دوستان خود حرف می زنند و این موضوع باعث می شود از لحاظ تحصیلی با مشکل مواجه باشند.
والدین باید به رفتار کودکان خود دقت داشته باشند و تنها در صورتی که مجموعه از این نشانه ها را در مدت طولانی مشاهده کردند با یک متخصص مشورت کنند. در غیر اینصورت نمی توان به هر کودک پرتحرک برچسب بیش فعالی زد.
بیش فعالی در سن 6 سالگی تشخیص داده می شود
طبق یافته های جدید محققین این امکان فراهم آمده است که بیش فعالی در سن 4 سالگی قابل تشخیص است. تا قبل از سال 2011 سن تشخیص باین اختلال 6 سالگی بود. تشخیص زودرس به کودکان کمک می کند تا با درمان سریعتر در دوران یادگیری و مدرسه با مشکلات کمتری مواجه شوند.
کودکان بیش فعال در یادگیری مشکلی ندارند!
علائم شایعی که در کودکان بیش فعال وجود دارد عبارتند از ناتوانی در یادگیری، عصبانیت، افسردگی، اختلالات رفتاری، تاخیر در آموزش مهارت های گفتاری. این نشانه ها گاها تشخیص بیش فعالی را با مشکل مواجه می کند.
چه نوع مواد غذایی برای کودک بیش فعال مناسب است؟
تعدادی از کودکان بیش فعال و کم توجه تا بزرگسالی با این مشکل دست و پنجه نرم می کنند؛ حتی ممکن است در برخی از بالغین برای نخستین بار تشخیص اختلال بیش فعالی داده شود که البته معمولا سابقه آن از کودکی وجود دارد. این افراد در سنین بالاتر کمتر با مشکل پرتحرکی روبرو هستند و بیشتر احساس بیقراری می کنند.
رژیم غذایی کودک بیش فعال
آیا آنچه می خورید به توجه، تمرکز یا فعالیت بیش از حد شما کمک می کند؟ شواهد علمی روشنی وجود ندارد که بیش فعالی به علت رژیم غذایی یا مشکلات تغذیه ای ایجاد شود. تحقیقات نشان می دهند که برخی از غذاها ممکن است نقش کمی در تأثیر بر علائم بیش فعالی دارند. بنابراین اگر این بیماری را داشته باشید، آیا چیزهایی وجود دارد که نباید بخورید؟ یا اگر فرزند شما این بیماری را دارد، آیا باید رژیم غذایی خود را تغییر دهید؟
در اینجا پاسخ به سوالات در مورد حذف رژیم ها، مکمل ها و مواد غذایی وجود دارد که ممکن است به کاهش علائم اختلال کمک کند.
رژیم غذایی بیش فعالی چیست؟
این رژیم شامل غذاهایی است که می خورید و مکمل های غذایی که ممکن است مصرف کنید. در حالت ایده آل، عادت های غذایی شما به بهبود عملکرد مغز کمک می کند و علائم را کاهش می دهد، مانند بی حوصلگی و عدم تمرکز. شما ممکن است در مورد این گزینه هایی که می توانید بر روی آن تمرکز داشته باشید بشنوید:
باید ها و نباید های رژیم غذایی کودک بیش فعال:
رژیم های بیش فعالی زیاد مورد تحقیق قرار نگرفته اند. داده ها محدود است و نتایج ترکیب می شوند. با این حال، بسیاری از متخصصان سلامت فکر می کنند که آنچه که می خورید و نوشیدید ممکن است در کمک به نشانه ها نقش داشته باشد. یکی از متخصصان، ریچارد سون، MD، می گوید که آنچه برای مغز مفید است، احتمالا برای بیش فعالی خوب است. ممکن است بخواهید موارد زیر را بخورید:
رژیم غذایی با پروتئین بالا
لوبیا، پنیر، تخم مرغ، گوشت و آجیل می تواند منبع خوبی از پروتئین باشد. خوردن این نوع غذاها در صبح و برای تنقلات بعد از مدرسه مفید است. این مواد غذایی ممکن است به بهبود تمرکز کمک کند و احتمالا باعث می شود داروهای بیش فعالی به مدت طولانی عمل کند.
مصرف کمتر کربوهیدرات ساده
کاهش این غذاها: آب نبات، شربت ذرت، عسل، شکر، محصولات ساخته شده از آرد سفید، برنج سفید و سیب زمینی بدون پوست.
کربوهیدرات های پیچیده تر
اینها کربوهیدارت های خوب هستند. مصرف سبزیجات و برخی از میوه ها، از جمله پرتقال، نارنگی، گلابی، گریپ فروت، سیب و کیوی. این نوع غذا را در شب بخورید و ممکن است به خواب شما کمک کند.
اسیدهای چرب امگا ۳ بیشتر
می توانید امگا ۳ را در تن ماهی، ماهی قزل آلا و دیگر ماهی های سفید سرد پیدا کنید. گردو، آجیل برزیلی، و روغن زیتون و کلزا نیز غذاهای است که دارای امگا ۳ است. شما همچنین می توانید مکمل اسید چرب امگا ۳ را مصرف کنید. FDA یک ترکیب امگا را به نام Vayarin به عنوان بخشی از استراتژی مدیریت بیش فعالی تایید کرده است.
مکمل های غذایی
بعضی از کارشناسان توصیه می کنند که افراد مبتلا به بیش فعالی روزانه ۱۰۰٪ ویتامین و مواد معدنی مصرف کنند. با این حال، متخصصان تغذیه دیگر فکر می کنند افرادی که رژیم غذایی نرمال و متعادل را می خورند نیازی به مکمل های ویتامین یا مواد مغذی ندارند. آنها می گویند هیچ شواهدی علمی وجود ندارد که مکمل های ویتامین یا مواد معدنی برای همه کودکان مبتلا به اختلال کمک می کنند. در حالی که یک مولتی ویتامین ممکن است خوب باشد زمانی که کودکان، نوجوانان و بزرگسالان رژیم های متعادل را مصرف نکنند، مگا دوز ویتامین ها می توانند سمی باشند. بنابراین از آنها اجتناب کنید. علائم بیش فعالی از فردی به فرد دیگر متفاوت است. اگر شما در حال مصرف مکمل هستید، با پزشک خود مشورت کنید.
حذف رژیم های غذایی و بیش فعالی
سعی کنید غذاهایی که علائم شما را بدتر می کند را نخورید. برخی می گویند ایده حذف همه چیز از رژیم غذایی بی اساس است و با شواهد علمی تایید نشده است. اما یک مطالعه نشان داده است که برخی از رنگ های خوراکی و نگهدارنده ها در بعضی از کودکان باعث بیش فعالی می شود. اما اثرات با سن و افزودنی متفاوت است . بر اساس مطالعات اخیر، آکادمی پزشکی کودکان اطفال اکنون موافق است که حذف مواد نگهدارنده و رنگ های غذایی از رژیم غذایی یک گزینه مناسب برای کودکان مبتلا به بیش فعالی است. بعضی از کارشناسان توصیه می کنند که افراد مبتلا به بیش فعالی از این مواد جلوگیری کنند:
افزودنی های مواد غذایی
در سال ۱۹۷۵ یک متخصص آلرژی پیشنهاد داد که رنگ های مصنوعی، طعم دهنده ها و نگهدارنده ها ممکن است در بعضی از کودکان منجر به بیش فعالی شود. از آن به بعد، محققان و کارشناسان رفتار کودک، این موضوع را به شدت مورد بحث قرار داده اند.
رنگ های مصنوعی، به ویژه قرمز و زرد
مکمل های غذایی مانند آسپارتام،MSG (گلوتامات کلسیم) و نیتریت. برخی مطالعات بیش فعالی را به نگهدارنده بنزوات سدیم مرتبط می کنند.
قند
بعضی از کودکان پس از خوردن آب نبات یا سایر غذاهای شیرین، بیش از حد فعال می شوند. هیچ شواهدی نشان نمیدهد که این علت بیش فعالی باشد. برای بهترین تغذیه کلی، غذاهای شیرین باید جزئی از رژیم غذایی افراد باشند. اما شما می توانید با حذف آنها ببینید علائم بهبود می یابند یا خیر.
کافئین
مطالعات نشان داده اند که مقدار کمی از آن ها ممکن است در برخی از علائم بیش فعالی در کودکان موثر باشند . اما عوارض جانبی کافئین ممکن است بیش از هر مزایای بالقوه باشد. اکثر کارشناسان توصیه می کنند که مردم کافئین کمتری مصرف کنند یا از مصرف آن اجتناب کنند. این برای بیش فعالی دارو مصرف می کنید، کافئین می تواند برخی از عوارض جانبی را تشدید کند.
بیش فعالی اغلب با دانش والدین درمان می شود
درمان بیش فعالی به عوامل مختلفی بستگی دارد. 70 تا 80 درصد درمان بیش فعالی به درمان دارویی بستگی دارد. روان درمانی می تواند به کودک علاوه بر کمک به یادگیری مهارت های جدید کمک کند تا با دیگران تعامل بهتری برقرار کند. روش های یکسان روی کودکان مختلف ممکن است پاسخ یکسانی نداشته باشدو از این رو باید روش های درمانی مختلفی برای شناخت تاثیر گذارترین گزینه امتحان شود.
پدر و مادر و پرستار کودک نیز باید در این مورد مطالب جدید و علمی را مطالعه کنند. باید یاد بگیرند که سیستم پاداش چگونه می تواند به کودک در این زمینه کمک کند.
همچنین نحوه مدیریت استرس می تواند به کودک و خانواده کمک کند. خانواده درمانی روشی موثر در درمان بیش فعالی است.
توصیه های آخر به والدین
- حتماً باید والدین آگاهی خود را نسبت به این اختلال افزایش دهند. عدم آگاهی درست این بیماری سبب رفتارهای نامناسب با کودک شده که روند درمان را با مشکل مواجه می کند.
- افراد خانواده باید توجیه شوند که کودک عمدا رفتارهای خاصی را انجام نداده و این رفتارها نتیجه این اختلال هستند.
- والدین باید قوانین منزل را به طور خلاصه و کوتاه برای کودک توضیح دهند تا او بتواند آنها را به درستی به اتمام برساند.
- از جمله توصیه هایی که پزشک به خانواده ها می کنند می توان به شرکت دادن کودک در کارهای هنری، ورزشی، انتظار معقول از کودک داشتن و ارتباط چشمی با کودک و رعایت برنامه منظم خواب و غذا اشاره کرد.
- نکته ای که والدین باید در نظر بگیرند این است که کودکان دارای اختلال بیش فعالی به سختی می توانند با تغییرات کنار بیایند. به طور مثال تغییر محل زندگی کودک باید با آمادگی ذهنی او صورت گیرد.
- نشستن در کلاس های طولانی و خرید از فروشگاه های بزرگ اثر منفی بر سیستم عصبی کودک داشته و باعث افزایش علائم بیش فعالی می شود.