ترغیب والدین به داشتن یک فرزند سبب شده تا والدین در عمل به یک فرزند اکتفا کنند.اگر چه تک فرزند داشتن موضوع جدیدی نیست ولی نا گفته نماند که مانند جامعه امروزی فراگیر نبوده است .یکی از مهمترین اهداف ازدواج تکثیر نسل است که در قرآن کریم بدان توصیه شده، ودر دین اسلام با رعایت شرایطی دعوت به زیاد شدن نسل شده است.
آسیبهای تک فرزندی با رویکرد روانشناسی و علوم تربیتی
فرزند سالاری
در خانوادههایی که یک فرزند دارند معمولا بیشتر از حد به خواستهها و مطالبات فرزند توجه میشود و در بر آوردهکردن خواستههای کودک افراط و زیاده روی مشاهده میشود. هر چند این خواستههای بلند پروازانه داشته و فراتر از توان مالی و بیرون از مرز قانون و شرع باشد.قرار دادن فرزند در کانون توجهات و توجه بیش از حد والدین اثرات سوئی بر کودک دارد. اینگونه کودکان عواقب اشتباهات خود را نمیتوانند بپذیرند و معمولا کودکانی حساس،کم صبر، و پر توقع هستند. این کودکان انتظار دارند در جامعه نیز همانند رفتار والدین با آنها رفتار شود.تک فرزندها در معرض ناکامی و شکست قرار نمیگیرند و کمتر با مشکلات روبرو میشوند. در بیشتر مواقع در دنیای واقعی خواستههای این کودکان مطابق میل و توقعشان نیست و همین امر باعث سرخوردگی و ناسازگاری میشود. فرزند سالاری مانع از شکلگیری شخصیت کودک میشود و فرزندی که شخصیت فعال داشته باشدکارهای خود را با اعتماد به نفس انجام داده و به راحتی میتواند تصمیم بگیرد و کمتر دچار تردید میشود.
بلوغ زودرس
کودک در دوره ی اولیه نیازمند حضور والدین است ولی در دوره دوم کودکی شان نقش همسالانشان بیشتر میشود و مهارتهای زیادی را از آنان یاد میگیرند.خواهر یا برادر نیز مهارتهای لازم را فراهم میسازد و در صورتی که فرزند تک باشد به ناچار باید کنار بزرگسالان پرورش یابد وبه همین دلیل از کودکی و نوجوانی تجربه ای ندارد و با نقشهای این گروه سنی آشنا نیست .او دنیا را از دید بزرگترها میبیند و دچار رشد سریع روحی و روانی می شود. در خانواده ای که افراد بالغ حضور دارند سبب بلوغ زودرس فرزند میشود.
کم شدن روابط اجتماعی و عدم جامعه پذیری
گرایش به بازی های رایانه ای ،ضعف داشتن در برقراری ارتباط با همسالان ، افسردگی،ترس داشتن ویا تنفر از حضور در گروه های اجتمایی از خصوصیات تک فرزندی است.در کنار خواهر یا برادر زندگی کردن روحیه ی جامعه گرایانه آن را تقویت میکند و مدیریت در روابط اجتماعی را به او می آموزد. از ویژگی های بارز خانواده هایی که دارای بیش از یک فرزند هستندعشق ورزی و سهولت در برقراری ارتباط با هم سن در جامعه و مدرسه می باشد. محدودیتی که در روابط اجتماعی در خانواده های تک فرزندی ، دنیای روانی و و اجتماعی افراد را اندک نشان دهد و اگر مشکلی به وجود آید میتواند پیامد های تهدید کننده ای را پدید آورد.
کاهش انسجام خانواده
همانگونه که افراط و تفریط مشکل زا است به همان میزان وابستگی متعادل ضروری است و دارای مزیت های فراوانی است. میزان وابستگی در خانواده هایی که تک فرزند هستند دارای افراط و تفریط است.گاهی او قات به دلیل اینکه والدین شاغل هستند مورد بی توجهی و بی مهری قرار می گیرند و گاهی نیز مورد توجه والدین است. چند فرزندی می تواند هماهنگی لازم را ایجاد کند و شکلگیری وابستگی متعدل باشد.
کمتر وابسته بودن فرزندان به خانه وخانواده در خانوادههای تک فرزندی سبب ترویج فرهنگ استقلال طلبی،کم شدن قبح تک زیستی و تجرد، احساس تنهایی عمیق، افزایش سن ازدواج میشود.
- تضعیف شبکه ی ارتباطی خویشاوندی
تجربه و درک مستقیم پیوندهای انسانی در قالب زندگی خانوادگی به شکل معمول آن داشتن خواهر یا برادر و در نسبت خویشی مانند دایی، عمو، خاله و عمه است که از عوامل پیوندها در روایط اجتماعی نخستین هستند. تک فرزندی در خانوادهها تبعاتی مخربی را دارد که آنها را به سمت انزوا و تنهایی سوق میدهد. در خانوادههایی که فرزندآوری بیشتر است بانشاطتر هستند. بر اساس تحقیقاتی انجام شده، پسری که خواهر دارد رفتارهای او خیلی معمولیتر است از پسری که خواهر ندارد. ارتباط با خواهر و برادر نقش مهمی را در کودک ایفا میکند و به او فرصت میدهد تا بتواند خلاقیت و خود جوشی اش را افزایش دهد تا خشم خود را بتواند ابراز کند و این امکان را به او میدهد تا نقشهای متفاوتی را بازی کند. او را برای زندگی در جامعه با افراد آماده میکند.
- جایگزینی رسانه
رسانه در دیدگاه و رفتار افراد موثر است، رابطههای کلامی ،در خانوادههایی که جمعیت زیاد ی ندارند، باعث تسلط رسانه های تصویری می شود، همین امر تغییری در تماسی خانواده ها میشود. کودکان یا نوجوانانی که تنها هستند به دنبال جایگزین کردن برای اوقات فراقت هستند ودر نتیجه به تلویزیون و هیجانات کاذب در دنیای مجازی رو میآورند.
تلویزیون
محرک بسیار مهمی که در تکامل رشد است تعامل اجتماعی است.کودکان به دلیل اینکه زمان زیادی را تماشای تلویزیون میگذرانند به همین دلیل کمتر فرصت میکنند تا تعامل با هم سالان خودشان و یا فعالیتهای فیزیکی داشته باشند.
بازی های رایانه ای
پرخاشگری، وابستگی، اعتیاد، تلقین ارزش های فرهنگی ناهمخوان و واکنش های جسمانی مانند چاقی دردهای مفصلی، گردن و پیامدهای روانی و درد مچ، آسیب رشته های عصبی پیرامونی، شب ادراری و توهم حداقل آسیبهای بیان شده برای بازیهای رایانهای هستند .
اینترنت و ماهواره
یکی از پیامدهای اینترنت، اعتیاد به آن است. نداشتن رضایت از زندگی و احساس محرومیت در افراد- که از طریق مقایسه وضع خود با دیگران به وجود میآید- از آسیبهای این فضای مجازی و برنامههای ماهواره است. افرادی که به استفاده از شبکههای اجتماعی اینترنت رویکرد بیشتری دارند مشکلاتی از قبیل کاهش سلامت روان، کاهش روابط اجتماعی، شغل و تحصیلات دارند.