وابستگی یک مقوله طبیعی است و یک اختلال روان شناختی محسوب نمی‌شود، اما برخی از افراد به نوعی از وابستگی به شکل افراطی دچار هستند. این نوع از وابستگی در کودکان بیشتر دیده می شود و کودک به صورت افراطی به والدین خود وابسته است. وابستگی شدید عواقب نامطلوبی دارد و اثرات نامطلوبی را در زندگی آینده کودکان می گذارد. وابستگی کودکان به والدین از شش تا هشت ماهگی آغازمی شود و تا حدود دو سالگی ادامه می یابد. بروز اضطراب جدایی از ده تا هجده ماهگی طبیعی است و این مرحله جزو رشد و بزرگ شدن اوست. این کودکان بر اساس نیازهای احساسی و رشدی یک والد را نسبت به دیگری ترجیح می دهند. اگر در این دوره کودک به پدر علاقه نشان دهد، پدر می تواند به بچه کمک کند تا راهی برای جداشدن از مادرش پیدا کند و به احساس استقلال دست یابد. والدین در دوران باید احساسات خود را مدیریت کنند تا شخصیت کودک رشد کند و تکامل یابد. وابستگی در دختران و در کودکانی که فرزند آخر هستند بیشتر است زیرا این کودکان ترس از دست دادن اطرافیان را دارند. همچنین کودکانی که دچار بیماریهای مزمن می شوند بیشتر به والدین خود وابسته هستند. اگر مشکل وابستگی در کودک درمان نشود، تمام اختلالات و مشکلاتی که از وابستگی نشأت می‌گیرد وارد زندگی زناشوئی فرد می شود.
علت های وابستگی کودک به مادر
تمام کودکان برای داشتن احساس امنیت دوست دارند با اطرافیان ارتباط صمیمی برقرار کند و از همین جا وابستگی شکل می گیرد، اگر کودک در سالهای ابتدایی دلبستگی توام با امنیت را تجربه نکند در بزرگسالی نمی تواند یک رابطه سالم عاطفی برقرار کند. همچنین اگر نیازهای عاطفی کودک برطرف نشود دچار درماندگی و نوعی حالت وابستگی می شود. مهم ترین عامل وابستگی کودک رفتار والدین است مثلا مادری که خود دچار وابستگی باشد، کودک او نیز دچار وابستگی خواهد شد. این والدین با محبت افراط گونه برای از دست ندادن حمایت کودک او را به خود وابسته می کنند تا کودک از کنار آنها جدا نشود. اولین قدم برای کم کردن وابستگی بچه‌ها بعد از دو سالگی، جدا کردن محل خواب کودک است. در یک سال اول، چون نگرانی از سلامت نوزاد وجود دارد، بهتر است که کودک در اتاق پدر و مادر یا در معرض دید آنها بخوابد، اما بعد از دو سالگی به‌تدریج باید اتاق کودک جدا شود. بعد از اینکه محل خواب کودک جدا شد، قدم بعدی این است که کودک وارد اجتماع کوچک شود. یعنی قبل از اینکه بچه به مهد برود، برای اینکه سطح وابستگی کودک کمتر شود، والدین می‌توانند کودک خود را به پارک یا خانه بازی ببرند. به این ترتیب در عین حال که مادر حضور دارد، کودک ارتباط با همسالانش را شروع می‌کند.
از همان سالهای ابتدایی بعد از دو سالگی، هرچه پدر‌ها رابطه عمیق‌تری با کودک برقرار کنند، وابستگی کودک کمتر می‌شود. بهتر است که پدر تنهایی بچه را به پارک ببرد، با او تنهایی و بدون حضور مادر بازی کند. حضور پررنگ پدر باعث می‌شود، بچه سریع‌تر و راحت‌تر از مادر جدا شود.
ویژگی های رفتاری کودک وابسته چیست؟
- این کودکان برای جلب توجه والدین به خود، زیاد سوال می کنند.
- برای کارهای کوچک خود نیز به والدین مراجعه می کنند.
- به والدین خود می چسبند و دوست ندارند از آنها جدا شوند.
- از تنهایی وحشت دارند و برای اینکه تنها نمانند همیشه همراه والدین خود هستند.
- در جمع مضطرب هستند.
- دوست ندارند والدین آنها به دیگری توجه کند بنابراین برای جلب توجه کارهایی مانند گریه کردن ، جیغ زدن و… می‌کنند.
پیشگیری از مشکل
گاهی کودک خود را در کنار دیگر اعضای خانواده تنها بگذارید برای این که کودک شما بداند همیشه در کنار او نیستید. به کودک بگویید که برای چه از خانه خارج می شوید، هنگام ترک کردن کودک ساعت بازگشت خود را به او بگویید و در همان ساعت که قول داده اید برگردید زیرا کودکان زیر پنج سال به شدت نگران عدم بازگشت و از دست دادن والدین شان هستند. اگر بدون اطلاع قبلی خانه را ترک کنید، کودک فکر می کند که این کار در آینده هم تکرار خواهید کرد و او به شما بی اعتماد می‌شود بنابراین اجازه نمی دهد دیگر از خانه خارج شوید.
با کودک خود قایم موشک بازی کنید، با انجام این بازی ساده کودک اطمینان می یابد که دوباره می تواند افرادی را که دوستشان دارد را ببیند. همچنین به کودک بگویید در نبود شما اتفاق بدی برای او نمی افتد و او می تواند خود را بادیدن کارتون و بازی کردن سرگرم کند.
ممکن است در ابتدا کودک شما گریه و زاری کند اما رفته رفته وقتی کودک متوجه شود که در زمان غیبت شما می تواند به زندگی ادامه دهد، گریه و فریادهای او کم می شود چون می داند مادرش دوباره باز خواهد گشت و با او بازی خواهد کرد. همچنین وقتی در کنار فرزندتان نیستید و او دوری شما را می پذیرد، از او تمجید کنید و بگویید خیلی خوشحالم که تو دیگر بزرگ شده ای و می توانی بدون حضور مادرت خوش باشی.
زمانی را صرف انجام کارهایتان کنید و زمانی را به کودک خود محبت کنید تا او یاد بگیرد شما بعد از کارتان به سراغ او می آیید و او دیگر برای جلب توجه یا اطمینان به شما نمی چسبد. اگر کودک در زمانی که شما مشغول انجام کارتان هستید ، گریه و زاری می کند او را روی صندلی نق زدن بگذارید و بگذارید کودک دور از شما به گریه کردن ادامه دهد.
چه کارهایی نباید انجام دهیم ؟
عصبانی نشوید.احساس آشفتگی و پریشانی نداشته باشید و از کودک خود عصبی نشوید زیرا کودک با شما بودن را بیشتر از هر چیزی دیگری در این دنیا ترجیح می دهد. زمان گرفتن کودک در آغوش و نوازش او نگویید که از شما دور شود زیرا این کار موجب گیج شدن کودک می شود و او نمی داند که بماند یا برود.زمان بیمار بودن کودک به او اجازه ندهید که کارهایی را که در مواقع عادی برایش مجاز نیست انجام دهد زیرا با این کارتان کودک دوست خواهد داشت که بیمار شود تا شما به او توجه کنید. هنگامی که کودک بیمار است باید واقع بینانه و با کمترین تغییر در برنامه روزانه با کودک برخورد کنید.